Jak nastroić gitarę - różne techniki strojenia gitary

Strojenie gitary - wiadomości podstawowe

Przed rozpoczęciem gry na gitarze należy pamiętać o dokładnym nastrojeniu każdej ze strun. Gra na rozstrojonym instrumencie nie jest przyjemna i może zrazić potencjalnego gitarzystę lub gitarzystkę, a także osoby będące w okolicy.

Technik strojenia jest wiele. Każdy, nawet początkujący gitarzysta powinien nauczyć się w jaki sposób należy to robić.

Zacznijmy od nazw dźwięków kolejnych strun, bo poprawnie nastrojone struny powinny pokrywać się z konkretnymi dźwiękami. Najczęściej gitarę stroi się dźwiękami E A D G H E (dla jasności nazwijmy je E-6 A-5 D-4 G-3 H-2 E-1 aby nie pomylić najniższej struny i najwyższej). W większości krajów zamiast dźwięku H można spotkać oznaczenie B. Nie jest to błąd. W tych krajach po prostu inaczej się ten dźwięk oznacza, a historia rozwoju tych dwóch różnych postaci sięga kilku wieków. W Polsce przyjęła się nazwa H i tej nazwy będziemy używać (oprócz Polski takie oznaczenia stosują Niemcy oraz Skandynawowie).

Techniki strojenia gitary

Stroik elektroniczny

W sklepach muzycznych bardzo często można spotkać elektroniczne urządzenia, które praktycznie nastroją gitarę za nas. Wystarczy wybrać odpowiednią strunę w stroiku, a następnie obserwować wskazanie urządzenia. Zazwyczaj pokazuje ono, czy dźwięk wydawany przez gitarę jest za wysoki, czy za niski. Jeśli dźwięk jest za wysoki to obracamy maszynką stroikową tak, aby obniżyć dźwięk (rozluźnić strunę). W przeciwnym wypadku kręcimy w drugą stronę naprężając strunę.

Metoda ta jest dobra dla początkujących gitarzystów, bo nie wymaga w zasadzie żadnych umiejętności. Obserwacja lampek, wskazówek i wartości na wyświetlaczach cyfrowych nie powinna stwarzać żadnych problemów. Należy w tym momencie wspomnieć o różnych typach takich stroików i konsekwencjach wynikających z tego podziału. Pierwszy typ to stroiki opierające swoje działanie na dźwięku wydobywanym przez gitarę. Mikrofon obecny w takim urządzeniu zbiera drgania powietrza i stosując techniki analizy fal dźwiękowych wykrywa częstotliwość. Co ważne, taki mikrofon w stroiku elektronicznym zbiera także drgania z innych źródeł. Jeżeli więc w pomieszczeniu istnieje inne niż gitara źródło dźwięku, wyniki mogą być zafałszowane. Generalnie rzecz biorąc - w pomieszczeniu musi być względnie cicho. Drugi typ stroika to stroik chromatyczny. Nazwa brzmi groźnie, natomiast zasada działania jest prosta - stroik przyczepiany jest najczęściej do główki gitary, skąd zbiera drgania całego instrumentu. Strojenie takim przyrządem w głośnym pomieszczeniu nie stanowi problemu. Trzeci typ może być stosowany tylko do strun metalowych, bo jego zasada działania opiera się na wykrywaniu zmiany pola magnetycznego przez drgającą strunę. Struny nylonowe nie wpływają na takie pole, więc tego typu stroiki są w zasadzie bezużyteczne gdy stroimy gitarę klasyczną. Techniki strojenia stroikami elektronicznymi są bardzo wygodne, ale nie pozwalają na bardzo dokładne nastrojenie gitary. Większość tego typu urządzeń ma niewielką tolerancję błędu i na większość tego typu urządzeń wpływ ma otoczenie. Wprawne ucho muzyka jest w stanie wychwycić minimalne różnice, których stroiki nie są w stanie wskazać.

Proste strojenie gitary

Sposób ten polega na porównywaniu dźwięków kolejnych strun. Aby jednak zacząć takie strojenie, trzeba mieć jakiś punkt odniesienia (czyli pierwszą strunę do której będziemy stroić pozostałe). Najprostszym urządzeniem generującym dźwięk wzorcowy jest kamerton. Istnieją różne rodzaje kamertonów. Do strojenia gitary najlepiej jest wybrać taki, który wydaje z siebie dźwięk E. Jeśli posiadamy taki, który wydaje dźwięk A, to też bez problemu nastroimy gitarę. Oczywiście źródłem dźwięku wzorcowego nie musi być klasyczny, książkowy kamerton. Jeżeli mamy w pobliżu jakiś instrument klawiszowy, to równie dobrze on może posłużyć jako punkt odniesienia. Jeżeli w pobliżu znajduje się jakiś wirtuoz harmonijki ustnej, to możemy od niego pożyczyć harmonijkę i zagrać sobie dźwięk bazowy.

Załóżmy że posiadamy kamerton E lub zagraliśmy na fortepianie dźwięk E. Po wydobyciu dżwięku staramy się tak regulować maszynką stroikową struny E-1 (tej najcieńszej), aby dźwięki wzorcowy i struny były takie same. Po wyregulowaniu struny E możemy przystąpić do strojenia pozostałych.

Aby nastroić strunę H-2 należy ją przycisnąć przy piątym progu i wyregulować maszynką tak, aby wydawany dźwięk był identyczny z tym, który wydawany jest przez strunę E (nie przyciśniętą na żadnym progu), tę, którą przed chwilą nastroiliśmy. Tą samą czynność powtarzamy dla następnej struny G. Tu jednak jest drobna różnica, gdyż aby zestroić ją z dźwiękiem H należy przycisnąć strunę G na 4 progu. Wszystkie kolejne struny stroi się trzymając przyciśnięty piąty próg. W ten sposób dochodzimy do najniższej struny E.

     1   2   3   4   5   6   7   8   9  10
E1 |---|---|---|---|---|---|---|---|---|---
H2 |---|---|---|---|-E-|---|---|---|---|---
G3 |---|---|---|-H-|---|---|---|---|---|---
D4 |---|---|---|---|-G-|---|---|---|---|---
A5 |---|---|---|---|-D-|---|---|---|---|---
E6 |---|---|---|---|-A-|---|---|---|---|---

W skrócie wygląda to tak:

• porównujemy dźwięk pustej struny E1 z dźwiękiem E wydobytym na strunie H-2 w pozycji V i dostrajamy strunę H-2
• porównujemy dźwięk pustej struny H-2 z dźwiękiem H wydobytym na strunie G-3 w pozycji IV i dostrajamy strunę G-3
• porównujemy dźwięk pustej struny G-3 z dźwiękiem G wydobytym na strunie D-4 w pozycji V i dostrajamy strunę D-4
• porównujemy dźwięk pustej struny D-4 z dźwiękiem D wydobytym na strunie A-5 w pozycji V i dostrajamy strunę A-5
• porównujemy dźwięk pustej struny A-5 z dźwiękiem A wydobytym na strunie E-6 w pozycji V i dostrajamy strunę E-6

Jeżeli zapomnieliśmy, jaki jest układ dźwięków, popatrzmy na powyższy schemat. Zaprezentowane tam pary E-E, H-H, G-G, D-D, A-A są kluczowe przy takiej technice strojenia. Każda ze strun w poszczególnech parach powinna brzmieć tak samo (dla pary E-E pusta struna E1 powinna wydawać taki sam dźwięk, jak struna H przyciśnięta na piątym progu - na piątym progu drugiej struny też jest dźwięk E)

W praktyce metoda ta daje bardzo dobre efekty. Posiada ona jednak pewną wadę. Przyciskane struny czasami wydają odrobinę wyższy dźwięk - jest to spowodowane podciąganiem struny przez palec. Dlatego przy tej metodzie należy pamiętać aby przyciskać strunę jak najkrótszą drogą do gryfu, czyli tak, aby nie podciągać jej ani w górę, ani w dół.

Strojenie gitary flażoletami (alikwotami)

Ta metoda daje najlepsze efekty, gdyż żadnej ze strun nie musimy przyciskać do gryfu.

Początek strojenia odbywa się identycznie jak w poprzedniej metodzie. Należy nastroić jedną ze strun, aby można było do niej stroić inne. Korzystając z kamertonu lub innego dźwięku wzorcowego stroimy dźwięk E lub A. Następnie dostrajamy pozostałe struny stosując się do następujących zasad:

• strunę H-2 stroimy dotykając (nie wciskając) strunę H-2 na 5 progu i strunę E-1 na 7 progu.
• strunę G-3 stroimy dotykając strunę G-3 na 4 progu i strunę H-2 na 5 progu (lub strunę E-1 na 7 progu)
• strunę D-4 stroimy dotykając strunę D-4 na 5 progu i strunę G-3 na 7 progu.
• strunę A-5 stroimy dotykając strunę A-5 na 5 progu i strunę D-4 na 7 progu.
• strunę E-6 stroimy dotykając strunę A-6 na 5 progu i strunę D-5 na 7 progu.

     1   2   3   4   5   6   7   8   9  10
E1 |---|---|---|---|---|---|---H---|---|---
H2 |---|---|---|---|---H---|---|---|---|---
G3 |---|---|---|---H---|---|---D---|---|---
D4 |---|---|---|---|---D---|---A---|---|---
A5 |---|---|---|---|---A---|---E---|---|---
E6 |---|---|---|---|---E---|---|---|---|---

Powyższy schemat przedstawia pary dźwięków (alikwotów), które powinny być jednakowe. Co więcej, oznaczony flażolet E na strunach E6 i A5 powinien pokrywać się z dźwiękiem pustej struny E1.

Dość często spotykaną techniką jest strojenie od struny najniższej E-6 - w takim przypadku kolejność strojenia jest odwrotna.

Należy pamiętać, że w celu wydobycia tzw. flażoletu należy jedynie dotknąć struny i należy to zrobić dokładnie nad progiem, a nie tak jak w przypadku przyciskania struny - pomiędzy progami. Przykładowo, strojąc strunę E-6 z A-5 należy strunę E dotknąć dokładnie nad piątym progiem a strunę A nad siódmym. Należy również pamiętać żeby szarpać strunę jak najbliżej mostka - wtedy flażolet wydobywa się najłatwiej.

Istnieje znacznie więcej technik strojenia, ale te, które opisano, powinny większości początkujących gitarzystów wystarczyć.