Power chord, czyli akord enigmatyczny

Co to jest power chord (powerchord)

Muzycznie rzecz ujmując, power chord to dwudźwięk. Składa się on z prymy i kwinty, czyli z dźwięku bazowego i dźwięku znajdującego się 7 półtonów dalej. Co prawda angielska nazwa sugeruje nam, że jest to akord (dosłownie akord mocy), to zgodnie z wszelkimi definicjami akordem nie jest. Przypomnijmy sobie, że akord to współbrzmienie przynajmniej trzech dźwięków o różnych wysokościach i nazwach - tu mamy tylko dwa różne dźwięki. Ze względu na powszechność stosowania tego typu dwudźwięków są one dość często traktowane na równi z akordami. Zapisując tego typu zagrywki stosujemy notację w stylu X5, podkreślając tym samym obecność kwinty i tylko kwinty (zarówno akord durowy jak i mollowy też kwintę mają, ale oprócz kwinty mają też tercję). Kwinta, czyli piąty dźwięk skali naturalnej majorowej, sprawia, że dwudźwięk ten nazywany jest popularnie 'piątką'. Power chord C będzie więc oznaczany jako C5, power chord G to G5. Ze względu na swoje właściwości dwudźwięk ten nazywany jest akordem enigmatycznym.

Kiedy i dlaczego stosuje się power chordy

power chordy stosuje się najczęściej w muzyce rockowej i metalowej, gra się je najczęsciej na gitarze elektrycznej i najczęściej wykorzystując zniekształcenia i przestery oryginalnej fali dźwiękowej. Właśnie te zniekształcenia i przestery sprawiają, że akordy durowe i mollowe zastępowane są przez power chordy. Aby zrozumieć taki kierunek zmian należy zagłębić się co nieco w falową naturę dźwięku.

Więcej informacji na temat fizycznych podstaw dźwięku można znależć w artykule Fizyczne podstawy dźwięku i tercjowej budowy akordów.

Gdy dwa lub większa liczba dźwięków grana jest w jednym czasie i wszystkie te dźwięki poddawane są zniekształceniom i przesterom, wtedy zniekształceniom podlegają wartości ich częstotliwości. Pojawiają się nieobecne wcześniej harmoniczne, które mogą albo zsumować się z podstawową falą dźwiękową, albo, jeżeli są w przeciwnej fazie, odjąć od fali podstawowej. Działa to podobnie do systezy dźwiękowej addytywnej i subtraktywnej. O ile w systezie dźwięku wyższe harmoniczne są bardzo precyzyjnie dobrane, o tyle przestery działają bardziej ogólnie. Aby lepiej zrozumieć temat przyjrzyjmy się wykresowi drgań akordu durowego:

Jak można zaobserwować na rusunku 1. stosunek ilości drgań prymy do kwinty wynosi 2:3. Są to dość proste proporcje i wyraźnie widać, że fale dość często się na siebie nakładają (spotykają się na przecięciu z osią poziomą). Tercja wielka spotyka się z prymą i kwintą po dwóch okresach prymy, ale jest w przeciwnej fazie. Pełne spotkanie się wszystkich dźwięków składowych nastąpi zatem dopiero po czterech okresach prymy (sześciu kwinty i pięciu tercji wielkiej). Tu właśnie pojawia się problem akordu durowego poddanego zniekształceniom i przesterom. Każdy z tych dźwięków po przetworzeniu generuje szereg dodatkowych tonów harmonicznych. Kiedy tony harmoniczne wygenerowane przez wzmacniacz z efektami z prymy, tercji wielkij i kwinty zaczną się mieszać, czyli dodawać i odejmować między sobą, wtedy otrzymamy dźwięk mocno zabrudzony, trudny do opisania i zdefiniowania. Stosunki pomiędzy poszczególnymi harmonicznymi będą tak skomplkowane, że wydźwięk całego akordu będzie wręcz nieprzyjemny dla ucha.

Przyjrzyjmy się wykresowi akordu mollowego:

W akordzie durowym proporcje są bliższe niż w akordzie mollowym. Akord mollowy zachowuje się też nieco gorzej, jeżeli poddamy go operacji przesterowania. Efekt końcowy zmieszania trzech dźwięków, które same w sobie rzadko się nakładają, też jest nieprzyjemny - brudny, chaotyczny, trudny do określenia.

Dlaczego power chord brzmi dobrze

W power chordach stosunek okresów (częstotliwości) pomiędzy prymą a kwintą jest dość prosty i wynosi 3:2. Przepuszczenie takiego sygnału przez urządzenia elektroniczne sprawi, podobnie jak w przypadku akordów durowych i mollowych, że pojawią się dodatkowe harmoniczne. Różnica jest jednak taka, że dźwięki bazowe mają proste proporcje. Dodatkowe dźwięki harmoniczne wygenerowane przez urządzenie wzmacniające też pozostaną w pewnym, w miarę prostym związku. Co najważniejsze - będzie się wydawało, że dźwięki są ze sobą spójne. Oprócz tego, co zostało wcześniej napisane, spektrum dźwięku rozchodzi się w obu kierunkach. Sprawia to, że wynikowy dźwięk jest bogatszy, bardziej pełny, ma większą moc (stąd właśnie nazwa: ang. power - moc, chord - akord). Rozmycie tonu podstawowego daje jeszcze jeden ciekawy efekt - słuchając takiego dźwięku odnosimy wrażenie, że podstawa akordu znajduje się oktawę niżej niż jest w rzeczywistości. Odbierając nieco rozproszony dźwięk przypuszczamy, że jest to naturalna harmoniczna innego dźwięku. Pierwszą naturalną harmoniczną każdego dźwięku jest dźwięk o oktawę wyższy, więc pierwsze wrażenie kieruje nas właśnie oktawę niżej. To jest kolejny powód, dla którego power chordy wydają się bogatsze - odnosimy wrażenie pełniejszego basu. Wniosek - mają więszy power.

Czy power chord to akord

Jak już zostało wcześniej napisane - power chord to nie jest akord w tradycyjnym tego słowa znaczeniu, bo nie składa się z trzech dźwięków. Jest dwudźwiękiem lub mówiąc prościej interwałem. Jego powszechne występowanie, głównie w muzyce rockowej sprawiło, że obecnie traktowany jest niemal na równi z innymi akordami. Podobnie jest na tej stronie - wszystkie power chordy rozpisane są w dziale z akordami. Nikt nie uzna nas za ignorantów muzycznych, jeżeli będziemy mówić o akordzie C5, G5 czy D5. Należy jednak pamiętać o tradycyjnej definicji akordu jako trójdźwięku. Bez zniekształceń power chord brzmi, nie bójmy się użyć tego słowa, ubogo. Dopiero przestery nadają mu charakterystyczną barwę. Co warte podkreślenia, rzadko mówi się o przewrotach power chordów. Przede wszystkim ze względu na opisane wcześniej zjawisko pozornego obniżania się basu. W zależności od przesterów (nie w zależności od kolejności dźwięków) może się wydawać, że najniższy dźwięk się zmienia.

Podsumowując warto wspomnieć o pewnej technice strojenia instrumentów - na power chordy. Zniekształcenia i pojawiające się razem z nimi wyższe harmoniczne sprawiają, że znacznie łatwiej usłyszeć, kiedy instrument jest rozstrojony.